ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਡੀ. ਸੀ. ਦੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿੱਤ ਕੈਪੀਟੋਲ (ਸੰਸਦ ਭਵਨ) ਰਾਜਨੀਤੀ, ਕਲਾ ਤੇ ਗਿਆਨ ਦਾ ਇੱਕ ਅਦਭੁੱਤ ਮੁਜੱਸਮਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਮਰੀਕੀ ਭਵਨ ਨਿਰਮਾਣ ਕਲਾ ਦਾ ਵੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਨਮੂਨਾ ਹੈ।

ਇਸਦੀ ਉਸਾਰੀ 1793 ਈ: ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ ਤੇ 1800 ਈ: ਤੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਸਦ (ਕਾਂਗਰਸ) ਤਿਆਰ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਉੱਤਰੀ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਮਿਲਣ ਲੱਗ ਪਏ ਸਨ। ਪਰ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਵਧਣ ਲੱਗੀ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਲਦੀ ਹੀ ਇਸ ਸੰਸਦ ਭਵਨ ਨੂੰ ਵੀ ਵੱਡਾ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਈ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਇਸਦਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਗੁੰਬਦ ਅਮਰੀਕਨ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦਾ ਅੰਤਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿਨ੍ਹ ਬਣ ਗਿਆ।

"ਜਦੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜੌਰਜ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਉਸ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਕਿਓਂਕਿ ਉਹ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਅਜ਼ਾਦ ਰਹੇ ਤੇ ਉਸਦੀ ਦੀ ਵਾਗਡੋਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕੋਲ਼ ਹੀ ਰਹੇ! ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਹੀਂ ਚੁਣੇ ਜਾਂਦੇ। "

ਸਿਤੰਬਰ 18, 1793 ਈ: ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜੌਰਜ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਨੇ ਹੀ ਕੈਪੀਟੋਲ ਦਾ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਰੱਖਿਆ। ਇਸ ਇਮਾਰਤ ਦਾ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਇੱਕ ਆਦਰਸ਼ ਯੁੱਗ ਦੇ ਵਿੱਚੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਇਆ - ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਚੋਣ ਆਪ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ! ਉਹ ਕਿਸੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਜਾਂ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ ਦੇ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੇ ਗ਼ੁਲਾਮ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਹ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸੀ।...

ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਾਖ਼ਾ ਜੋ ਨਿਯਮ ਤੇ ਕਨੂੰਨ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਕਾਂਗਰਸ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਕੈਪੀਟੋਲ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।

ਕੈਪੀਟੋਲ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਸੁਯੰਬਰ ਡਾ: ਵਿਲੀਅਮ ਥੋਰਨਟਨ ਨੇ ਜਿੱਤ, ਜੋ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸ਼ੌਕੀਆ ਨਿਰਮਾਤਾ ਜਾਂ ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਹੀ ਇਸਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਗੁੰਬਦ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਸੰਸਦ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ। ਪਰ ਮੁੱਢਲੀ ਉਸਾਰੀ, ਹੌਲ਼ੀ ਹੌਲ਼ੀ ਕਈ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ।

ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ

ਕੈਪੀਟੋਲ ਭਵਨ ਯੂਨਾਨ ਜਾਂ ਇਟਲੀ ਦੇ ਭਵਨਾਂ ਵਰਗਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਤੇ ਹੋਰ ਵਿਚਾਰ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਸ੍ਰੋਤ ਹਨ। ਇਹ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਅਧਾਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਥੰਮ੍ਹ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਉੱਪਰੀ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਕੈਪੀਟਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ 'ਤੇ ਅਮਰੀਕਨ ਫ਼ਸਲਾਂ ਤੇ ਫ਼ੁੱਲਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਖੂਬਸੂਰਤ ਮੀਨਾਕਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। 

ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ 

ਗੋਲ਼ ਭਵਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਉੱਪਰ ਗੁੰਬਦ ਵੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਤੱਕੋ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਲੜੀਵਾਰ ਸਜਾਏ 19 ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਦੇ ਵਿਲੱਖਣ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣਗੇ - ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ 'ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਲੜੀ' (Frieze of American History) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 'ਕੋਲੰਬਸ ਦੁਆਰਾ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਖੋਜ', 'ਮੁੱਢਲੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਦਾ ਆਉਣਾ', 'ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਾ ਐਲਾਨ', 'ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੋਨੇ ਦੀ ਖੋਜ', 'ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦਾ ਜਨਮ' ਆਦਿਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਚਿੱਤਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਮਾਨ ਹਨ। ਹਰੇਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਲੋਕ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਏਕਤਾ ਦਾ ਨਮੂਨਾ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਵਿਲੱਖਣ ਹੁਨਰ ਹਨ ਜੋ ਉਸ ਸਮੂਹ ਦੇ ਸਹਾਇਕ ਹਨ।

ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਅਵਿਸ਼ਕਾਰਕ

ਗੋਲ਼ ਭਵਨ ਦੇ ਗੁੰਬਦ ਦੀ ਛੱਤ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਫਰੈਸਕੋ ਚਿੱਤਰ, ਜਿਸਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ 'ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ' ਹੈ - ਮਿਨਰਵਾ, ਵਿਵੇਕ ਦੀ ਰੋਮਨ ਦੇਵੀ, ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਮਰੀਕਨ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨਾਲ਼ ਵਿਖਾਈ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੋਜਾਂ ਕੀਤੀਆਂ - ਬੈਂਜਾਮਿਨ ਫਰੈਂਕਲਿਨ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋ ਇੱਕ ਹੈ।

ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਡੀ. ਸੀ. ਦੀ ਸੈਰ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ੇ ਹਰ ਯਾਤਰੀ ਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਨਾਗਰਿਕ ਨੂੰ ਕੈਪੀਟੋਲ ਜ਼ਰੂਰ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਵਿਲੱਖਣ ਤੇ ਮਹਾਨ ਇਤਿਹਾਸ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਹੋ ਸਕੇ। ਅੱਜ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਬੱਚਾ ਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਨੇਤਾ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਜੌਰਜ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਦੇ ਵਾਂਗ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਰੱਖੇ ਨਾ ਕਿ ਖ਼ੁਦ ਇੱਕ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ ਬਣਨ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਵੇਖੇ!

2012 ਈ: ਵਿੱਚ, ਲੱਗਭੱਗ 200 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਅਮਰੀਕੀ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਇੱਕ ਯਾਦਗਾਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਗ਼ੁਲਾਮ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਭੇਂਟ ਕੀਤੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ  ਕੈਪੀਟੋਲ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਪਾਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਇਮਾਰਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਅਤਿ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ, ਉਹ ਇਮਾਰਤ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਮੰਦਿਰ ਬਣ ਗਈ!